Aşağıdaki satırlar, A.Mümtaz İdil çevirisiyle Konstantin Stanislavski’nin Bir Aktör Hazırlanıyor (Öteki, 2017) adlı yapıtından alıntılanmıştır.
“Diyelim ki, Çehov’un, oltasına ağırlık olsun diye demiryolundan cıvata somunu söken saf bir çiftçiyi anlatan öyküsünden oluşan bir oyun oynuyorsunuz. Bu suçundan ötürü çiftçi yargılandı ve şiddetle cezalandırıldı. Bu düşsel olay bazı kimselerin bilincinde yer edecek, çoğu kişilere göre de ‘komik bir öykü’ olmaktan öteye geçemeyecektir. Böyleleri, hiçbir zaman kahkahanın ardında gizlenen; yasal, sosyal koşulların tragedyasını sezemeyecektir bile. Diğer yandan, bu sahnedeki rollerden birini oynayacak olan sanatçı gülemez. Sanatçı inceden inceye düşünmeli, daha da önemlisi, yazara o öyküyü yazdıran nedenin ne olduğunu arayıp bulmalıdır.”
“Kararsızlık yaşadığınız anlarda, düşünceleriniz, duygularınız, düşleriniz uyuşukken, ‘eğer’i anımsayın. Yazar da eserine bu yoldan başlamıştır. Kendi kendine demiştir ki, ‘Basit bir çiftçi, balık tutmaya giderken, bir demiryolu rayından cıvata somunu söküp alsaydı ‘eğer’, ne olurdu?’ Siz şimdi kendi kendinize aynı soruyu sorun ve ekleyin: ‘Bu olaya bakan yargıç ben olsaydım ‘eğer’, nasıl bir karar verirdim?” (s. 64)
“Dostoyevski, Karamazov Kardeşler’i, yaşamı boyunca süren, tanrıyı arama çabası yüzünden yazmak zorunda kaldı. Tolstoy, bütün yaşamını benliğini kusurlarından arıtma yolunda savaşarak tüketti. Anton Çehov, burjuva yaşayışının bayağılığıyla uğraştı, bu bayağılık, çoğunlukla, sanatsal ürünlerinin lokomotifi oldu.
Büyük yazarların, bu daha büyük yaşamsal amaçlarının, bir aktörün bütün yaratıcı melekelerini kendine çekme ve bir oyunun ya da bir rolün bütün ayrıntıları ile daha küçük birimlerini içine alma gücünde olduğunu hissedebiliyor musunuz?”
“Şunu da belirtelim ki, bir eserin sanatsal değeri ne kadar büyükse; üstün amacının çekiciliği de o kadar büyüktür.” (ss. 311, 312)
(Stanislavski metinlerinden, “öykü çilingirliği olarak yararlanılabilecek bu tür aktarımları sürdüreceğim.)
Tiyatro oyuncusuna yönelik de olsa öykü sanatına dönük kılavuzluk, çilingirlik bağlamında alınabilecek yukarıdaki satırlar, A.Mümtaz İdil çevirisiyle Konstantin Stanislavski’nin Bir Aktör Hazırlanıyor (Öteki Yayınevi, 2017) adlı yapıtından alıntılanmış; İdil ailesinin değerli varisleriyle Öteki Yayınevinin hoşgörüsüne sığınılarak aktarılmıştır.